Khi những cơn mưa đầu mùa trở về với vùng đất cực nam này, cũng là lúc vạn vật như được hồi sinh sau những tháng nắng như thiêu cháy làm nứt nẻ đồng đất và cạn nguồn những con nước. Giờ đây, những cánh đồng xanh hơn, những con sông đầy hơn… và tươi tắn nhất là bọn trẻ đồng quê chúng tôi hồi đó : nhớ những buổi tắm sông, những lúc đùa nước. Vốn là con nhà nghèo, nên trong những lúc đùa chơi với sóng, với nước lại càng không quên kiếm cái gì đó cho bữa ăn ban trưa, mâm cơm buổi chiều.
Nhớ lại, khi những cơn mưa đầu mùa trở lại, từng đàn cá chốt kéo nhau về những láng và kênh rạch để đẻ... Tụi nhỏ chúng tôi thì nhảy tùm xuống kênh rạch để vừa đùa chơi vừa giăng lưới bắt cá chốt cho buổi ăn gia đình. Một tay lưới dài lưng chục mét được giăng vào luồng đi của cá - luồng đi này chỉ có chúng tôi, những đứa sinh ra từ đồng ruộng, từ nhà quê mới rành - cứ thế bỏ mặc, đi đùa giỡn cùng sóng nước thỏa thích. Khi bụng cảm thấy cồn cào thì tìm về lần tay lưới đã giăng và ê hề là cá, những con cá chốt bụng óng ánh những trứng và trứng mắc vào lưới, cẩn thận gỡ từng con, tránh để gai cá chốt đâm vào tay kẻo nhức thấu xương đó ! Cá đem về được mẹ chế biến thành nhiều món ăn, nhưng món ăn cứ mỗi lần nhắc đến lại khiến dịch vị tôi tiết ra liên hồi và thèm thuồng nhất vẫn là món canh chua cá chốt nấu với lá me non. Trong khi mẹ đang làm sạch những con cá chốt còn tươi xanh, thì tôi nhảy vội lên cây me hái những lá me non xanh mướt. À ! Mẹ nói nấu canh chua cá chốt chỉ đặc trị là lá me non thì nồi canh mới chua mà thanh và có tác dụng giải cảm tốt cho khí hậu oi bức của những cơn mưa đầu mùa. Thế đấy, những chùm lá me non được cho vào nồi nấu, lọc lấy xác bỏ ra để giữ lại chất chua và không quên đập dập vài cọng sả, băm vài trái ớt cho vào nồi nước… đun sôi. Một nồi nước với hương của sả, chua thanh của lá me non, và vị cay của ớt sẽ là chất đệm cho nồi canh chua cá chốt. Nước đã sôi, chính là lúc cho những con cá chốt bụng đầy trứng vào và nêm nếm cho vừa miệng ăn. Khi múc canh ra tô thì nhớ đừng quên điểm vào trên mặt một vài lá rau tần dày lá và vài lát ớt sừng trâu xắt nhỏ… Nhớ nhé ! Cá chốt nấu canh chua me chỉ ngon và mặn mà khi những con cá béo ngậy bụng đầy trứng chấm với đĩa muối cục đâm với ớt sừng trâu…
Còn gì ngon bằng phải không ? Vâng ! Hãy về quê tôi mùa này, mùa của những cơn mưa đầu để thưởng thức tô canh cá chốt nấu lá me non…
NĂM VUÔNG
